تمام محصولات نوشیدنی که در بازار مواد خوراکی یافت می‌شوند، باید از نظر درصد الکل مورد بررسی قرار بگیرند. این قانون نه فقط برای ایران که برای تمام نقاط جهان به کار می‌رود، چون درصد این ماده عامل اصلی جداسازی نوشیدنی های الکلی و غیرالکلی به حساب می‌آید و بر اساس قوانین مختلف کشورها این موضوع حائز اهمیت است.
اما آیا تا به حال برایتان این سوال پیش آمده است که چطور این کار انجام می‌شود؟ آزمایش های مورد استفاده برای این حوزه باید پس از تولید نهایی نوشیدنی روی آن اعمال شود تا بتواند تأییدیه های غذایی را کسب کند و با توجه به حجم بالای افزودنی ها به چنین محصولاتی، کار جداسازی صرف ترکیبات الکلی دشوار خواهد بود. پس اندازه گیری درصد حضور این ماده می‌تواند دشوار شود.
در این مطلب تلاش می‌کنیم شما را با این حوزه و آزمایش ها و تجهیزات مورد استفاده برای این منظور بیشتر آشنا کنیم.
مطالبی که در این مقاله از بخشی می‌خوانید:
الکل کل در مواد خوراکی و نوشیدنی
معمولا وقتی از لفظ نوشیدنی های الکلی استفاده می‌کنیم، منظور حضور اتانول است که از تخمیر انواع گیاهان بدست می‌آید. اتانول مایعی بی رنگ و فرار با بوی تند است که مستقیماً از تخمیر شکرها به وجود می‌آید و از آنجایی که گیاهان متعددی دارای شکر هستند، بسیاری از فرآیندهای تولیدی مواد غذایی ممکن است ناخواسته به تولید آن منجر شوند.
به همین دلیل است که قوانین معینی برای اندازه گیری میزان آن وضع شده است. نکته اینجاست که برخلاف نظر عموم مردم، اتانول می‌تواند در طیف وسیعی از مواد غذایی تولید شود و تنها محدود به موادی مانند انگور یا خرما نیست.
درصد الکل میوه ها نیز حائز اهمیت است، آب بسیاری از میوه ها مانند پرتقال می‌تواند تا نیم درصد اتانول داشته باشد. در عین حال برخی آب میوه ها که شکر اضافی هم در فرآیند تولید آنها به کار رفته است ممکن است تا 0.77 گرم بر لیتر دارای این ماده باشند. گرچه این میزان آنها را در محدوده نوشیدنی های مسکر قرار نمی‌دهد، اما پیشنهاد می‌شود از نوشیدن مقادیر بسیار بالای آب میوه در کودکان جلوگیری کنید.
سس سویا که در نقاط بسیاری از جهان به عنوان یک ادویه محبوب و پرطرفدار شناخته می شود ماده دیگری است که ممکن است دارای حجم بالای اتانول باشد. این ماده بین 1.5 تا 2 درصد اتانول در خود دارد، اما باز هم از آنجا که در مقادیر کم در غذا استفاده شده و فاقد اثر سوء بر روی مصرف کننده است، کنترل شده به حساب می‌آید. علت وجود این میزان بالای اتانول به روش تولید سس سویا برمی‌گردد که شامل تخمیر دانه های سویا می‌باشد.
در نهایت نان را داریم که شاید دانستن اینکه یک خوراکی الکلی است، برای بسیاری از ما دشوار باشد. نان، به خصوص نان جو، در اصل از گیاهانی بدست می‌آید که همگی منابع اصلی تولید نوشیدنی های الکلی هستند. تنها علتی که خوردن نان مشکلی برایتان به وجود نمی‌آورد به این خاطر است که در معرض حرارت تنور بخش اعظم اتانول از آن خارج شده و به شکل بخار درمی‌آید. به همین دلیل است که پیشنهاد می‌شود حتماً نان را برشته مصرف کنید.
حضور این مقادیر بالا از اتانول در مواد خوراکی گوناگون به وضوح نشان می‌دهد که طراحی و اجرای روش های اندازه گیری این ماده چقدر اهمیت دارد. به همین دلیل است که در ادامه به این روش ها می‌پردازیم.
بیشتر بخوانید:
روش های اندازه گیری الکل
در نمونه های کوچک می‌توان از ابزارهایی مانند هیدرومتر یا الکل سنج استفاده کرد که با فرو رفتن در ظرف محتوی نمونه مخلوط با آب، قادرند میزان اتانول موجود در آن را با دقت نه چندان بالا اما قابل قبولی بدست آورند. راه دیگر ابزارهای مشابهی برای اندازه گیری میزان شکر محلول در مایع است که از این طریق هم می‌توان حدس زد که درصد اتانول چقدر است. با این حال هر دو روش برای مواقعی که نیازمند دقت بالا در اندازه گیری هستید یا نیازمند دریافت یک استاندارد برای محصول هستید، نامناسب هستند.
در صورتی که می‌خواهید در فضای آزمایشگاهی به طور دقیق میزان درصد اتانول موجود در یک ماده را پیدا کنید، دو راه وجود دارد:
- استفاده از فرآیندهای تقطیر و استخراج محتویات مانند روش کجلدال
- استفاده از حسگرهای تشخیص دهنده محتویات گازی مانند روش کروماتوگرافی گازی
روش کروماتوگرافی گازی برای نمونه هایی قابل استفاده است که به راحتی تبخیر می‌شوند. در این روش یک گاز نجیب مانند هلیوم برای حمل بخار نمونه به داخل یک ستون استفاده می‌شود. در داخل ستون یک فاز ساکن به صورت جامد روی دیواره ها یا یک لایه نازک مایع قرار داده شده است که فاز متحرک از روی آن عبور می‌کند.
حرکت بخار نمونه به شکلی انجام می شود که ذرات مختلف آن از هم جدا شوند و هر کدام با سرعت مختص خود بالای فاز ساکن حرکت کنند. از آنجایی که مواد تشکیل دهنده نمونه ها با سرعت متفاوتی در هلیوم حرکت می‌کنند، با اختلاف زمانی به حسگرهای شناساگر این دستگاه می‌رسند و بنابراین می توان درصد هر ماده را در نمونه تشخیص داد. این روش اغلب دقیق تر از روش تقطیر است، اما محدودیت اصلی آن این است که باید نمونه را بتوان به راحتی به بخار تبدیل کرد.
در طرف دیگر فرآیندهای تقطیر و استخراج را داریم که پرکاربردترین آنها روش کجلدال است. این روش به طور کلی شامل سه مرحله هضم، تقطیر و تیتراسیون است و به کمک آن می‌توان درصد مواد مختلف را در نمونه ها مشخص نمود.
طی مرحله هضم نمونه در حضور یک کاتالیزور (اغلب پرمنگنات پتاسیم) در معرض یک اسید غلیظ و نیرومند قرار می‌گیرد. هدف در این مرحله تولید یک نمک آمونیوم است. در نمونه های قدیمی در این مرحله که به نام تقطیر شناخته می‌شود آمونیاک باید تولید می‌شد، اما امروزه به جای آن بورات آمونیوم در معرض سود و حرارت بدست می‌آید. در نهایت مرحله تیتراسیون را خواهیم داشت که در معرض معرف های رنگی می‌تواند میزان محتویات مختلف مانند نیتروژن و اتانول را مشخص کند.
هر کدام از این دو روش دارای دستگاه های خاص خود هستند که در ادامه کمی آنها را هم به شما معرفی می‌کنیم.
دستگاه های اندازه گیری الکل
کروماتوگراف ها معمولاً به صورت یک پکیج کامل ارائه می‌شوند. این ادوات شامل منبع گاز حامل، ستون و کوره و آشکارسازها مانند سیستم یونش شعله ای در آخرین مرحله هستند. همان طور که گفته شد این تجهیزات آزمایشگاهی با محدودیت بسیار مهم لزوم تبخیرپذیری آسان نمونه روبرو هستند که باعث می‌شود نتوان به کمک آنها هر نمونه ای را بررسی نمود. با این حال در نمونه هایی که با این روش بررسی می‌شوند دقت کار بسیار مطلوب بوده و به همین دلیل طرفداران بین المللی بسیاری دارد.
در طرف دیگر، کجلدال اغلب از دو سیستم استفاده می‌کند که می‌توانند مجزا یا متصل به هم باشند: سیستم هضم وظیفه حل کردن نمونه در محلول اسید سولفوریک غلیظ را بر عهده دارد در حالی که سیستم تقطیر فرآیند جداسازی و اندازه گیری را انجام می‌دهد.
در برخی نمونه ها با دستگاه هایی روبرو می‌شوید که هر دو فرآیند را بر عهده می‌گیرند، اما در اکثر موارد سیستم های موجود در بازار یکی از این دو مسیر را عهده دار می‌شوند. این روش دقت عملکرد بالایی دارد و می‌تواند با هر نمونه ای که در اسید مذکور حل می‌شود کار کند.
با توجه به خورندگی بالای سولفوریک اسید، طیف محصولات مورد نظر بسیار گسترده است و بنابراین برای عمده کاربردهای آزمایشگاهی این دستگاه ها به مراتب از کروماتوگراف ها منعطف تر هستند.
خرید و قیمت کجلدال تمام اتوماتیک بخشی
مجموعه تجهیزات آزمایشگاهی بخشی با سال های طولانی سابقه در زمینه تولید انواع وسایل مورد استفاده برای فرآیندهای گوناگون کجلدال، سوکسله و… مفتخر است که خدمات خود را در اختیار شما هموطنان عزیز قرار دهد.
تمرکز ما طی سال ها فعالیت در ایران بر روی ارائه محصولات درجه یک و باکیفیت برای کسب رضایت عمومی هموطنان بوده است و در این مسیر موفق شده ایم گواهی های بین الملل و تأییدیه نهادهای معتبر جهانی را بدست آوریم. تنها کافی است با ما تماس بگیرید و در اسرع وقت می‌توانید به دستگاه های پیشرفته فرآیند کجلدال دسترسی پیدا کنید.